۸ پرسش رایج در مورد خرید مواد غذایی ارگانیک

چنانچه قصد خرید مواد غذایی ارگانیک را دارید بهتر است قبل از خرید پاسخ پرسش هایی که احتمالا با آنها رو به رو خواهید شد را بدانید .

۱- محصولات ارگانیک ، طبیعی و سالم  به چه معناست ؟

محصولات سالم کشاورزی از دیدگاه کشاورزی پایدار  به ۵ دسته اصلی تقسیم می شوند که در ذیل به تعریف هر یک می پردازیم .

1. محصولات ارگانيك  (Organic ) :   در تولید محصولات ارگانيك شاخص هاي محیط زیستي، بهداشتي، اجتماعي و ايمني رعایت شده است. تمام فرایند تولید، فرآوری، بسته بندی، نگهداری ، حمل و نقل، شرایط کاری، شرایط اجتماعی، عرضه و برچسب گزاری اين محصولات، تحت كنترل و پايش یک نظام گواهی و استاندارد معتبر بين المللي، منطقه اي و يا ملي ارگانيك است. این محصولات دارای کیفیت، طعم طبیعی خوب و فاقد هرگونه مواد شیمیایی مصنوعی و باقیمانده عناصر، فلزات سنگین و مواد مضر هستند.
2. محصولات در حال گذار به ارگانیک : برای کشت محصول ارگانیک، در طول چند سال (بسته به شرایط زمین و نحوه کشت آن در سالهای گذشته)، زمین تحت نظر گرفته و کنترل می شود، تا از هر گونه ماده شیمیایی پاک شود. در طول مدت کنترل زمین، به محصولی که از آن برداشت می شود،محصول در حال گذار به ارگانیک گفته می شود.
3. محصولات طبیعی  ( Natural ): محصولات طبیعی محصولات با طعم وکیفیت خوب و عاری از بقایی مواد شیمیایی مصنوعی هستند که در مناطق اقليمي دارای شرایط خاص تولید می شوند. در تولید این محصولات به دلیل ويژگي هاي اقلیمی، شرایط خاص اکولوژی، دیم، مرتع، جنگل، عدم دسترسی به مواد شیمیایی به صورت معمول از هیچ گونه نهاده های شیمیایی در طول سال ها ی مدید استفاده نشده است به عبارت دیگر این محصولات حاصل تولید و رشد در مناطق وحشی، طبیعی و دست‌نخورده می باشند و انسان در روند تولید آن هیچ گونه دخالتی ندارد و صرفا جمع آوری آن را عهده دار می‌باشد.
4. محصولات با عملیات خوب کشاورزی  (GAP) : در واقع علامت اختصاری GOOD AGRICULTURAL PRACTICES می باشد و به معنی عملیات خوب کشاورزی می باشد و مجموعه عملیات اصولی و فنی است که در تولید محصولات کشاورزی رعایت می‌گردد و عبارتند از کلیه فعالیت های مرتبط با مدیریت عملیات خوب و مناسب تولید محصولات کشاورزی در مراحل کاشت، داشت، برداشت، جداسازی، بسته بندی، نگهداری و حمل و نقل محصول و یکی از پیش نیازهای اجرای سیستم‌های مدیریت ایمنی مواد غذایی به ویژه میوه و سبزی که حالت تازه خوری دارند، محسوب می شود.محصولGAP ، محصولی است که می توان در مزارع موجود تولید نمود، ضرورت و الزام آن کنترل و بازرسی فرآیند تولید تا عرضه بر اساس استانداردهای عملیات خوب کشاورزی می باشد که در صورت صحت اجرای عملیات و دستورالعمل های فنی، محصول سالم و دارای حد مجاز آلاینده ها و باقیمانده سموم، فلزات سنگین و … بوده و توسط یک نهاد بازرسی-گواهی کننده تایید و گواهی شده است. این نوع محصولات در بازار تحت عنوان محصولات سالم عرضه می شوند.
5. محصولات گواهی شده : محصولاتی هستند که تولید آن‌ها براساس عدم استفاده و یا مصرف در حد مجاز از نهاده های شیمیایی صورت می‌گیرد. آنالیز و کنترل در موارد مدنظر (به طور مثال عدم وجود نیترات، نیتریت،سرب، آنتی بیوتیک و …) مطابق با استانداردها و آیین‌نامه‌های مربوطه صورت می گیرد. فرآیند بازرسی برای این محصولات به صورت موردی بوده و در آن رابطه گواهی صادر می‌شود. این نوع محصولات نیز در بازار تحت عنوان محصولات سالم عرضه می شوند

۲- کدام دسته از محصولات سالم کشاورزی برای سلامتی مفیدتر است ؟

همانطور که در پرسش قبلی مطرح شد با مقایسه ای ساده پی خواهیم برد که محصولات ارگانیک بر همه انواع دیگر ارجعیت دارد و از جمله فواید محصولات ارگانیک می توان به موارد زیر اشاره نمود :

• ارزش غذایی بالاتری دارند.: میزان ویتامین C، کلسیم، منیزیم، آهن و فسفر در مواد غذایی ارگانیک بیشتر است.
• مواد غذایی ارگانیک حاوی آنتی اکسیدان بیشتری می باشند. در مواد غذایی ارگانیک آنتی اکسیدان PHENOLIC بیشتر یافت می گردد (۵۰ درصد بیشتر از محصولات غیر ارگانیک). چرا که آفت کش های مصنوعی تولید این مواد را در گیاهان کاهش داده اما کودهای حیوانی و آلی به کار رفته در کشاورزی ارگانیک تولید آنها را افزایش می دهد.
• فاقد مواد سمی هستند. محصولات ارگانیک سالم تر بوده و به بقایای آفت کش ها آلوده نمی باشند. همچنین این محصولات فاقد افزودنی های غذایی بوده و طبعا سالمتر می باشند.
• خوشمزه و خوش طعم تر هستند. یکی از دلایل آن این است که محصولات ارگانیک پس از برداشت در مدت زمان کمتری به دست مصرف کننده رسیده و تازه تر می باشند و همچنین در محصولات تهیه شده به روش تجاری، با فرآوری ها و دستکاری هایی که بر روی آنها صورت می گیرد تنها به ظاهر، رنگ، بالا بردن ماندگاری، افزایش تولید و مقاوم کردن آنها در برابر صدمات ناشی از حمل و انبار داری توجه می شود و نه کیفیت و ارزش تغذیه ای آن.
•  تولید کنندگان محصولات ارگانیک از استانداردها و دستورالعمل های بسیار سخت گیرانه ای تبعیت می کنند که احتمال آلوده شدن اینگونه محصولات به مواد شیمایی و سمی به حداقل ممکن می رسد.

۳- چه استانداردهایی را تولید کنندگان محصولات ارگانیک بایستی رعایت نمایند ؟

استانداردهای ملی و بین المللی زیادی در این زمینه وجود دارد که  فرآیندهای تولید محصولات ارگانیک را با توجه به شرایط بوم شناختی و اجتماعی محل تولید، تعیین می‌کنند.چارچوب اصلی استانداردها در رابطه با تولید محصولات ارگانیک توسط سازمان بین المللی کشاورزی ارگانیک (IFOAM)تنظیم میشود و سپس این سازمان استانداردها را به تأیید سازمان های ملی گواهی دهنده ، همچنین سازمان های اجرایی بین المللی می رساند تا بدین ترتیب، نسبت به تجارت بین المللی محصولات ارگانیک اقدام شود.

تعدادی از استانداردهای بین‌المللی محصولات ارگانیک عبارتند از:

•  انگلستان: انجمن خاک انگلستان (SOIL ASSOCIATION ORGANIC STANDARD)
•  انگلستان: استاندارد DEFRA
• فرانسه : استاندارد ECOCERT
• اتحادیه اروپا: استاندارد EU- ECO
• ایالات متحده: استاندارد NOP
• کانادا: استاندارد COR
• استرالیا: استاندارد ارگانیک NASSA
• هندوستان: استاندارد NPOP

استاندارد ملی محصولات ارگانیک :

• سازمان استاندارد ملی ایران : استاندارد ۱۱۰۰۰

۴-  چگونه بر روند تولید و عرضه محصولات ارگانیک نظارت می شود ؟

شرکت های بازرسی مورد تایید سازمان های گواهی دهنده، مسئول بازرسی ، آزمایش ، ارزیابی و صدور گواهی به تولید کنندگان محصولات ارگانیک هستند . در حال حاضر در دنیا ۵۳۰ شرکت بازرسی وجود دارد که برای بازرسی فرآیند محصولات ارگانیک بر اساس استانداردهای ملی کشورها و یا بر اساس استانداردهای بین‌المللی صلاحیت دارند.

شرکتهای بازرسی ایرانی مورد تایید  برای فرآیند تولید تا عرضه محصولات کشاورزی ارگانیک :

• بیوسان گواه
• پارس گواه گستر
• گیتی آژان پردیس
• تلاشگران ارتقاء کیفیت تاک
• گواه سبز فردوس
• سرس پارسی

همچنین برخی شرکت‌های بازرسی و گواهی کننده خارجی همانند شرکت‌های CERES و BCS از کشور آلمان و انجمن خاک انگلستان در ایران فعال هستند که در صورت وجود شرایط لازم، برخی از استانداردهای بین‌المللی را به شرکت‌های تولید کننده‌ی ایرانی اعطا می‌کنند.

۵- گواهی ارگانیک چیست؟

گواهی ارگانیک (Organic Certificate) یک محصول یعنی اینکه این محصول، فرآیندهای ارگانیک را طی کرده باشند. این گواهی نام سازمان گواهی دهنده و نوع استاندارد آن را مشخص می نماید.